| 16 |
Projenin Amacı:
Çalışma; Düzceli saz sanatçıları hakkında yapılmış en geniş isim dağarcığını içermesi planlanması bakımından önem taşımaktadır. Araştırma verileri oluşturulurken hayatta olan saz sanatçıları ile birebir görüşmeler yapılacaktır.
Hayatta olmayan saz sanatçıları hakkındaki bilgilere ise mevcut yazılı kaynaklardan, akrabalarından ve dostlarından görüşmeler ile toplanacaktır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular (Saz sanatçılarına ait kişisel bilgiler, fotoğraflar ve özgeçmişler), videolar ve diğer folklorik malzemeler) proje kapsamında sunulacaktır.
Öncelikle bu çalışma, Düzce ilinin yöresel halk müziğini yaşatmaya, özendirmeye ve desteklemeye yönelik kurgulanmış olan araştırma projesidir. Bilimsel yöntemlerle (saha araştırması ve literatür taraması) toplanacak olan verilerin, geleneksel müziğimizin tanıtılmasında kullanılması planlanmaktadır. Nitel ve Nicel araştırma tekniklerinin harmanlanması planlanan bu veri toplama sürecinde, halk müziğimizin müzik uyanışçıları olan saz sanatçıları üzerinden kurgulanması araştırmaya ayrıca özgün bir değer katmaktadır.
|
| 17 |
Projenin Çıktıları:
• Düzce müzik kültürü çalgı çeşitliliği bakımından zengin bir şehirdir. Düzce’de yaşayan milletlerin kendi kültürlerini yaşatmak için kurdukları derneklerde müzik ön plandadır. Müziğin birleştirici unsuru ve aktarım aracı olarak kutlanıldığı tespit edilmiştir. Bu noktada Çerkes ve Gürcü derneklerindeki müzik çalışmaları önemli kabul edilmektedir.
• Düzce, çok sayıda milletten insanın bir arada yaşadığı genç bir ilçedir. Manav adı verilen yerli Türklerin dışında bilhassa 1860’lı yıllarda Kafkasya’dan Anadolu’ya göç etmek zorunda kalan Çerkez, Abhaz, Gürcü gibi milletlerinden gelen göçmenlere ev sahipliği yapmıştır. Düzce’nin yaşadığı bir diğer büyük göç dalgası ise Balkan Savaşlarının ardından Bulgaristan, Arnavutluk gibi Balkan coğrafyasından göç eden muhacirler ve Karadeniz’den Lazlar, Hemşinliler gibi milletlerin göçleridir. Bu farklılık Düzce müzik kültürüne de yansımaktadır.
• Düzce’de yerli halk olan Manavlar’ın dışında Çerkezler, Abhazalar, Kürtler, Gürcüler, Bulgaristan Muhacirleri, Boşnaklar, Arnavutlar, Romanlar, Karadeniz göçmenleri, Kırım Türkleri gibi birbirinden kültürel olarak yakın veya uzak milletler bir arada yaşamaktadır. Bu milletler bir nevi İstanbul gibi kültürel mozaik görünümünde olan Düzce’nin sosyal yapısının ayrılmaz bir parçası olmuşlardır.
• Dünya Düzce Günleri, Dünya Oy festivalleri gibi etkinliklerde Düzce’de yaşayan milletler bir araya gelerek kültürel ürünlerini ve dolayısıyla geleneksel müziklerini sergileme fırsatı bulmuşlardır. Özellikle Kafkas kökenli yurttaşlarımızdan oluşan “70’lik Delikanlılar Grubu” verdikleri dinletilerle büyük beğeni toplamaktadırlar.
• Anadolu’nun pek çok yerinde faaliyet gösteren derneklerdeki müzik çalışmaları gibi Düzce’deki derneklerde yapılan müzik çalışmaları da “usta–çırak” ilişkisi ile devam etmektedir.
• Düzce’de var olan korolar genellikle dernek bünyesinde çalışmalara devam etmektedir. Yapılan müzik çalışmaları sanatsal açıdan olduğu kadar dernek üyelerinin ata topraklarına ve kültürlerine olan bağlılıklarını işaret etmektedir. Yaşam koşulları farklı coğrafyalarda olsa da müzik tercihlerinin kendi kültürlerine ait olan müziklerden yana olduğu bir gerçektir. Bu yüzden Kafkas kökenli yurttaşlar mızıkasız bir düğün veya eğlence düşünemezler. Aynı durum Düzce’de yaşayan Hemşinli ve Lazlar için de geçerlidir. Sevinçlerinde hatta hüzünlerinde her zaman Karadeniz kemençesi ya da tulum muhakkak yer alır.
• Düzce’de yaşayan göçmen kökenli yurttaşların dernekleri incelendiğinde derneklerin gerek alt yapısı gerekse çalışma felsefesi bakımından yeteri kadar kurumsallaşmadığı görülmüştür. Bunun nedenlerinin başında örgütlenme konusunda kısmen tecrübesiz olmaları gelmektedir. Bununla birlikte gerçek anlamda kültürel bilincin yoğun olduğu, ciddi bir şekilde yönetilen Çerkez, Abhaz, Gürcü dernekleri Düzce’de örnek gösterilecek nitelikte derneklerdir.
• Devlete bağlı kurumlarda müzik çalışmaları da Düzce müzik kültürüne önemli katkılar sağlamaktadır. İlk olarak Düzce Üniversitesi Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Müzik Bölümü öğretim elemanları ve öğrencileri düzenli olarak düzenlemiş oldukları tematik konser ve konferanslarla gerek Türk sanat müziği ve Türk halk müziği gerekse klasik batı müziği örneklerini düzce halkına sunmaktadırlar.
• Düzce Belediyesinin kurmuş olduğu Türk sanat müziği korosu yine Düzceli müzikseverlerin bir araya gelerek müzik icra ettikleri önemli merkezlerdendir. Düzce Halk Eğitim Merkezinde, Akçakoca Halk Eğitim Merkezinde ve Düzce Gençlik Merkezinde müzik kursları ve koro çalışmaları devem etmektedir.
• Yöre kültürü dil ve müzik bakımından olduğu kadarıyla halk oyunları bakımından da oldukça zengindir. Kafkas göçmeni yurttaşların geleneksel çalgıları ile oynadıkları Apsua Koşara ve benzeri halk oyunları ile tulum ve kemençe eşliğinde Laz ve Hemşinlilerin oynadıkları horonlar aynı coğrafyada yankılanmaktadır.
• Düzce merkez ve ilçelerine bağlı Çerkes ve Abhaz köylerine yapılan alan araştırmalarında vatandaşların gelenek ve göreneklerine bağlı yaşamaya gayret ettikleri, yaşlıların büyük çoğunluğunun aralarında ana dillerini konuştukları ve geleneklerini genç kuşaklara aktarmaya çalıştıkları görülmüştür.
• Milli değerlerine sahip çıkan Gürcülerin sosyal yaşamlarının hemen hemen her alanında müzik vardır. Kurmuş oldukları Düzce Gürcü Kültür Derneğinde doli, garmon (akordeon) salamuri ve panduri gibi çalgı kurslarının yanı sıra Gürcü diline yönelik eğitimler de verilmektedir. 3 kuşak Gürcü kökenli vatandaşların bir araya gelerek icra ettikleri müzikler zaman zaman Düzce şehir meydanında tüm müzikseverlere sunulmaktadır. Bununla birlikte dernek bünyesinde kurdukları kermes ve etkinliklerle sosyal sorumluluk hizmetleri de vermektedirler.
• Düzce müzik kültürü kullanılan etnik çalgılar bakımından da zengindir. Anadolu’nun hemen hemen her yerinde görülen davul, zurna, bağlama, kaval gibi Türk halk müziği sazlar ile ud, kanun, keman gibi Türk sanat müziğinde kullanılan sazların dışında tulum, kemençe, mızıka, ağız mızıkası, doli, salamuri, Sıkepşine Phaçeç, Ainkaga, agualaba ve panduri gibi çalgılar da kullanılmaktadır.
• Müzik geleneği içerisinde mahalli sanatçıların önemi yadsınamaz. Milletlerin kültürel birikimlerini en yalın şekliyle koruyan ve onu yaşatmaya çalışan, kültürlerin müzikal hafızaları olan mahalli sanatçılar Düzce’de bulunmaktadırlar. Halkın içinde yaşayan bu sanatçıların müziğe katkıları büyüktür. Düzce’de faaliyet gösteren derneklerin bünyesinde kurulan müzik kursları ve halk oyunları ekiplerinin çabalarıyla hem geleneksel müzikleri hem de halk oyunları tüm canlılığıyla korunmaktadır. Bu durum bizlere sosyokültürel anlamda sivil toplum örgütlerinin ve derneklerin ne denli önemli olduğunu göstermektedirler.
|