T.C.

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ

Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Sıra No PROJE SONUÇ RAPORU BİLGİ FORMU
1  Proje No :   2018.05.08.785
2  Projenin Adı :   16 Numaralı, 1082-1083 (1671-1673) Tarihli Kadıasker Defteri’ne Göre Kırım’da Sosyal ve Ekonomik Hayat
3  Projenin İlgili Olduğu Alan Adı :   Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Projesi (SBBAP)
4  Proje Yürütücüsü :   Doç. Dr. Fırat Yaşa
5  Proje Yürütücüsü E-posta :   firatyasa@duzce.edu.tr
7  Proje Araştırıcıları :  Yüksek Lisans Öğrencisi NURULLAH ÇELEN
 
8  Projenin Başlama ve Bitiş Tarihi :   20.06.2018
  20.06.2021
9  Proje Süresi :   36
10  Ek Süre :   0
11  Ek Ödenek :   0,00
12  Projenin Bütçesi :   500,00
13  Toplam Harcama :   0,00
14  İşbirliği Yapılan Kuruluş :   Yok
15  İşbirliği Yapılan Kuruluşun Desteği :   Yok
16  Projenin Amacı:  16 Numaralı, 1082-1083 (1671-1673) Tarihli Kırım Kadıasker Defteri’nin Latin harfleriyle özeti çıkarılmak suretiyle değerlendirilmesi yapılarak Kırım Hanlığı’nın 1671-1673 yıllarını kapsayan dönemde kayda geçirilmiş olayları birincil kaynaktan elde edilmesi ve Kırım yarımadasında bulunan kaza, köy ve mahalle gibi idarî birimlerin adlarının ortaya çıkartılmasıyla birlikte yerleşim yerlerinde bulunan etnik grupların birbiriyle olan ilişkilerini tespit ederek, idarî, iktisadî ve sosyal hayatı ayrıntılı bir biçimde sunmak çalışmamızın temel amaçlarıdır. Kırım Hanlığı tarihi ve yarımadada yaşayan insanların gündelik hayatları hakkında veriler sunan şer‘iyye sicillerinden 16 Numaralı, 1082-1083 (1671-1673) Tarihli Kırım Kadıasker Defteri’nin özetinin çıkartılması ve değerlendirilmesinin yapılması suretiyle bu alanda çalışılan araştırmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.
17  Projenin Çıktıları:  16 Numaralı Kırım Kadıasker Defteri’ni konu alan bu çalışmada Kırım’ın H. 1082-1083 (M. 1671-1673) tarihleri arasında kayda geçirilen defterin özeti çıkarılarak elde edilen veriler ile sosyo-kültürel ve ekonomik hayat üzerine değerlendirilmesi yapılmıştır. İncelenen defterin çeşitli dava ve konuları kapsadığı tespit edilmiştir. Defterden ulaşılan kayıtlar ile Kırım’ın idarî yapısı, kültürel hayatı, sosyal yaşamı, iktisadî faaliyetleri ve kölelik unsuru gibi coğrafyasında belirgin olan müesseselerine dair açıklamalar yapılarak bu alanda çalışılan konulara katkı yapılmıştır. Kırım’ın idarî teşkilatı incelendiğinde kaza, kasaba, köy, mahalle ve sokaklara ayrıldığı görülmüş ve 16 Numaralı Defter’de adı geçen yapıların isimleri ortaya konulmuştur. Yapılan çalışmada tablo haline getirilen her bir birimin hangi açılardan benzer ve farklı oldukları da yazılmıştır. Bölgede hangi farklı etnik ve dinî grupların yaşadığını ortaya çıkarmak ve sosyo-kültürel yaşamlarını aydınlatmak gayesiyle hazırlanan çalışmamızda; Tatar, Çerkes, Geray ve Nogay gibi etnik grup ve aşiretler, Yahudi, Ermeni ve Rus gibi farklı gayrimüslim topluluklar ile Müslüman ve Hıristiyan inançlarına sahip insanların kendi kültürel özelliklerine göre yaşadıkları tespit edilerek yerel tarih çalışmalarına katkı sağlanmıştır. Rus, Ermeni ve Çerkes isimlerin verildiği mahalleler olmakla birlikte hem Müslüman hem de gayrimüslim toplulukların bir arada yaşadıkları şehir ve alt birimlerinde insanların bir birbiri ile olan ilişkilerinde evlilik, boşanma, alış-veriş, hırsızlık gibi daha pek çok konunun sicile yansıdığı tespit edilmiştir. Bölgede hür erkek, kadın ve çocuklarla birlikte köle durumunda olan insanların isimleri ortaya çıkartılarak coğrafyanın etnik yapısına dair değerlendirme yapma imkânı elde edilmiştir. Arslan, Sultan, Murad gibi isimlerin hem Müslüman hem de gayrimüslim topluluklar tarafından kullanıldığı görülmüştür. Alacak-verecek, azad, borç, boşanma, cinayet, darp, gayrimenkul satışları hırsızlık, kefâlet, küfür, mihr, muhallefât, nafaka, şahitlik, ticaret, vasi tayini, vekâlet ve yemin gibi şer‘iyye siciline kayda geçirilen konular üzerinden Kırım Hanlığı bünyesinde yaşayan toplulukların aile hayatları, yaşam düzenleri ve kültürel özellikleri gibi durumlar incelenerek gün yüzüne çıkartılmıştır. Bu konular sayesinde davaların ana hatları ortaya konulmuştur. Taraflar anlaşamadıklarında neticeyi belirleyen faktör yemin yahut da şahitler olmuştur. Taraflardan biri eğer kadın ise kendi hakkını arayabildiği gibi hukukî meselelerini halletmesi için vekil tayin ettiği zamanlarda gerçekleşmiştir. Orta da bir çocuk ile alakalı miras, nafaka gibi mesele var ise o zaman da vâsi tayin etme yoluna gidildiği saptanmıştır. İktisadî yapının tarım, hayvancılık ve ticarete dayandığı bu coğrafyada bağ, bahçe, mera, arazi gibi toprakların, hâne ve dükkân gibi yapıların gayrimenkul satışları şeklinde defterde karşımıza sıklıkla çıktığı görülmüştür. Yarımada’nın limanlarında tüccarların hayli yoğun olduğu ve genellikle uğraşlarının esir ticareti olduğu bilinmektedir. Kölelerin sahipleri tarafında azad edildikleri olduğu gibi çalışarak da hürriyetlerini kazanabildikleri zamanlar olmuştur. Defterde de azatlıklarının bir nişanesi olarak ıtknâme aldıkları gözlenmiştir. Muhallefât kayıtları ve miras davaları üzerinde durulmak suretiyle iktisadî hayata dair bir tablonun ortaya konulması çalışılmıştır. Hânelerde ve sosyal hayatta kullanılan çeşitli eşya, elbise ve araç-gereçlerin genel bir şablonu çıkartıldığı gibi kullanılan ağırlık ve ölçü birimleri ile piyasadaki para cinsleri de saptanmıştır. Bölgenin uluslararası ticarete açık olması sebebiyle çeşitli yerli ve yabancı para birimlerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak 16 Numaralı, H. 1082-1083 (M. 1671-1673) tarihli Kırım Kadıasker Defteri vasıtasıyla, Kırım coğrafyasının idarî, ictimaî, iktisadî, sosyal ve kültürel hayatı ile çeşitli etnik yapıları üzerine kapsamlı bir çalışmayı ortaya koyma gayreti sarf edilmiştir.
18  Proje Çıktılarının Bilime ve Uygulamaya Aktarılması:  Tarih Literatürüne katkısı vardır.
19  Proje Kapsamında Yapılan Yayınlar:  Yok

  Tarih: 


  İmza: