| 17 |
Projenin Çıktıları:
Bu çalışmada, Orman yolu inşaat alanı ve etki alanının belirlenmesi, orman yolu yapımından kaynaklanan ağaç zararlarını incelenmesi ve meşcereyi örten dolgu alanını tespit edilmesi, ağaç zararlarını doğrudan etkileyen ağaçların yola göre konumunun Uçangöz ile doğrulanması, Uçangözün inşaat etki alanın ve dolgu alanın belirmesinde kullanılma kabiliyeti araştırılmıştır.
Çalışmaya konu yolun geçkisi genel olarak bakının Güney, meşcere tipinin Çscd2, zemin tipinin (klasının) çoğunlukla toprak-kayalık (kayaların büyüklüğü: 15 cm<) olmak üzere, küskülük alanlardan geçmiştir.
Çalışmada yol inşaat etki alanı 46479,22 m², dolgu materyalin ortalama yuvarlanma mesafesi 50,34 m, en kısa yuvarlanma mesafesi 14,53 m ve en uzun yuvarlanma mesafesi 97,75 m olarak bulunmuştur. Ayrıca çalışmada, kapalı meşcerelerde Uçangöz ortofoto görüntülerinden dolgu materyalin yuvarlanma sınırını belirlemede etkili olan taş ve kayalar tespit edilememiş, Otonom uçuş ile alınan Uçangöz verilerinin inşat etki alanının ve dolgu alanının belirmesinde kullanılabilirliğinin yeterli olmadığı bu tez çalışmasında görülmüştür. Bu anlamda manuel yatık (oblique) uçangöz verilerinin bir alternatif olup olmadığı araştırılmalıdır.
Yapım sonrası zarar gören ağaçların ortalama yola mesafeleri 28,25 m ve ortalama semt açıları 78,30° iken zarar görmeyen ağaçların ortalama yola olan mesafeleri 35,52 m ve semt açıları ortalama olarak 91,29° olarak bulunmuştur. Ayrıca inşaat etki alanına giren ağaçların konumları Uçangöz yardımıyla elde edilen ortofoto görüntüsünde doğrulanmıştır.
İnşaat etki alanın giren toplam 1477 adet ağaç tespit edilmiştir. Bu ağaçlardan 1050 adedi zarar görmemiş 427 adedi zarar görmüştür. Zarar gören ağaçlardan sadece kabuk yaralanması olan 211 adet, sadece dolgu altında kalan 99 adet ve sadece gövde bozulması olan (devrik, yatık, gövde ve tepe kırık) 56 adettir.
Çalışmada 270 ağaçta toplam 310 adet kabuk yarası saptanmış, ağaçların çoğunda 1 adet yara sayısı var iken bazı ağaçlarda 2 adet, nadiren de olsa 3 adet yara gözlemlenmiştir. Yara şekilleri genellikle dikdörtgen olmakla beraber, kare, elips ve üçgen şeklindedir. Yaraların ortalama yerden yüksekliği 68,60 cm, ortalama d1,30 çapı 26,18, ortalama yara alanı 454,07 cm2dir.
İnşaat etki alanına giren 152 adet ağaç dolgu materyali altında kalmıştır. Bunların 119 adedi taş ya da kaya dolgu materyalin altında kalırken 33 adedi toprak ve toprak-taş dolgu materyali altında kalmıştır.
Yapılan istatistiki sonuçlarına göre; sadece kabuk yarası olan bireyler için yara alanı ile çap (d1,30) arasında (rs =0,159) ve inşaat etki alanındaki tüm bireylerin çapı (d1,30) arasında (rs =0,120) istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı korelasyon bulunurken, inşaat etki alanındaki tüm bireylerin yol eksenine uzaklığı ile yara alanı arasında (rs =-0,118) ve inşaat etki alanındaki tüm bireylerin yol eksenine uzaklığı ile dolgu yüksekliği arasında (rs =-0,163) istatistiksel olarak negatif yönde anlamlı korelasyon belirlenmiştir.
|
| 18 |
Proje Çıktılarının Bilime ve Uygulamaya Aktarılması:
Yamaç eğiminin ortalama %48 olduğu alanlarda, inşaat etki alanına giren bireyleri özellikle de bu çalışmada zarar gören ağaçların ortalama yola mesafeleri 28,25 m olması ve yaraların ortalama yerden yüksekliğinin 70 cm olması nedeniyle inşaattan önce bireylerin önüne 70 cm yüksekliğinde kama şeklinde ki koruyucular konularak bireyler korunabilir.
Fazla miktarda dolgu materyali olan alanlarda çıkan materyallerin büyük alanlarda olumsuz etki yapmaması için gereken önlemlerin önceden alınmasına dikkat edilmelidir. Orman yolu inşaatından etkilenecek alanlar uzaktan algılama verileri ile belirlenip gerekli görülen yerlerde tahribat alanının azaltılmasını sağlayacak ağ, perde, vb. fiziki engeller kullanılabilir. Özellikle inşaat etki alanında egzotik veya anıt ağaç gibi değerli ağaç türü için bu önemlidir.
Orman yol projesi yapılarak tahribatın kabul edilebilir limitten fazla olması durumunda geçki değişikliği yoluna gidilmelidir. Yol geçkisi planlanırken, yapılacak olan orman yolunun inşaat tahribatının yol yapımından önce alınmış uydu görüntülerinden tespit edilip, planlama amacı doğrultusunda en az tahribatlı geçki planlaması yapılmalıdır. Ayrıca orman yolları, arazi çalışmasına gerek olmaksızın daha isabetli ve optimal güzergahlarda, en az alansal tahribat verecek şekilde planlanabilir.
İnşaat etki alanın ve dolgu alanın belirmesinde, sık kapalı meşecerelerde Uçangöz ortofoto görüntülerinden yararlanmak yerine Uçangöz'lere monte edilebilen LIDAR gibi aktif sensörlerin boyutundaki küçülmenin, orman gölgesi altında olsa bile kazılan malzemelerin haritalanmasına olanak sağladığından dolayı kullanılmalıdır.
Yara olmayan ağaçların önünde siper ağaç olup olmadığına dikat edilirse, yara sayısı ve yaralı ağaçların yola olan mesafesi üzerine çalışma yapılabilir.
Yol inşaat alanının 20 m olmadığı dolduru tarafına doğru bu alanın genişlediği bu nedenle yol inşaat alanında tıraşlama kesimi yapılırken bu çalışma sonuçlarına göre yol ekseninden yaklaşık 30 m (zarar gören ağaçların ortalama yola mesafeleri) dolduru tarafına doğru tıraşlama alanını genişletilmelerdir. Böylelikle zarar görme ihtimali olan bireyler piyasaya kazandırılmalı ve böcek zararlarının önüne geçilmelidir. Ayrıca dolduru tarafındaki tıraşlanacak bireyler bu çalışma sonuçlarına göre yaklaşık 70 cm’den yüksek kesim yapılmalı diğer bireylere dolgu materyalinin yayılması önlenmelidir.
|